Uit meta-analyses (Masi et al., 2011) blijkt dat interventies gericht op het veranderen van negatieve sociale cognities (zoals CGT doet) de grootste effectiviteit hebben in het verminderen van eenzaamheid, vergeleken met puur sociale vaardigheidstrainingen of gedragsinterventies.
CGT is gericht op de kernmechanismen van eenzaamheid – zoals sociale terugtrekking, negatieve interpretaties, en zelfkritiek.
Hoe CGT werkt bij eenzame jongeren
CGT gaat uit van het idee dat gedachten, gevoelens en gedrag elkaar beïnvloeden. Jongeren die zich eenzaam voelen, hebben vaak negatieve automatische gedachten over zichzelf of anderen die het sociale contact juist verder blokkeren, zoals:
- “Ik ben saai.”
- “Niemand zit op mij te wachten.”
- “Als ik iets zeg, vinden ze me raar.”
Deze gedachten zorgen voor vermijding van sociale situaties, wat de eenzaamheid in stand houdt. CGT helpt om:
- Deze gedachten te herkennen
- Ze kritisch te evalueren
- Ze te vervangen door realistischere, helpende gedachten
- Stapsgewijs nieuw gedrag te oefenen dat sociale verbinding mogelijk maakt
Hoe CGT specifiek helpt bij eenzaamheid
| CGT-component | Voorbeeld bij eenzame jongeren | Effect op eenzaamheid |
|---|---|---|
| Gedachten uitdagen | Jongere denkt: “Ik word toch afgewezen” → cognitief uitdagen → realistischere gedachte: “Sommigen zullen me oké vinden” | Vermindert sociale angst en vergroot de motivatie om contact te zoeken |
| Gedragsactivatie | Jongere vermijdt schoolplein → opdracht: “3x per week iemand groeten” | Bouwt positieve ervaringen op en herstelt sociale routines |
| Sociaal experiment | Jongere voorspelt: “Als ik iets zeg in de groepsapp, negeert iedereen me” → doet het toch → blijkt onjuist | Leert dat negatieve verwachtingen niet altijd uitkomen |
| Herstructureren zelfbeeld | Jongere ziet zichzelf als ‘lastig’ → oefeningen voor zelfwaardering en positieve eigenschappen | Versterkt zelfvertrouwen en verlaagt sociale terughoudendheid |
Praktisch voorbeeld uit therapie
✨ Casusvoorbeeld: Een 17-jarige jongen denkt: “Als ik naar dat feestje ga, sta ik toch alleen.”
CGT-aanpak:
- Cognitieve herstructurering: Wat zijn de bewijzen voor en tegen die gedachte?
- Sociaal experiment: toch gaan, met de opdracht om minstens 1 praatje te maken
- Nabespreking: reflectie op de uitkomst en vergelijking met de voorspelling
👉 Resultaat: angst zakt, ervaring is positiever dan gedacht, zelfvertrouwen groeit.
Bronnen
Masi, C. M., Chen, H.-Y., Hawkley, L. C., & Cacioppo, J. T. (2011).
A meta-analysis of interventions to reduce loneliness. Personality and Social Psychology Review, 15(3), 219–266. https://doi.org/10.1177/1088868310377394