Wat kun je als ouder doen als je merkt dat je kind eenzaam is?
1. Bied emotionele ondersteuning (niet alleen oplossingen)
Uit onderzoek blijkt dat emotionele steun (zoals luisteren en erkenning geven) effectiever is dan meteen praktische oplossingen aandragen (Qualter et al., 2015).
- Luister actief, laat je kind praten zonder te snel advies te geven.
- Toon begrip voor hun gevoelens zonder deze te bagatelliseren (“Dat klinkt echt lastig voor je”).
2. Stimuleer sociale betrokkenheid op een passende manier
Studies tonen aan dat jongeren minder eenzaam worden wanneer ze worden aangemoedigd om op hun eigen tempo deel te nemen aan activiteiten die aansluiten bij hun interesses (Maes et al., 2021; Eccles & Qualter, 2021).
- Bespreek samen welke plekken of activiteiten aansluiten bij wat ze leuk vinden (sport, hobbyclubs, vrijwilligerswerk).
- Vermijd druk (“je moet vrienden maken”), omdat dit contraproductief kan werken.
3. Versterk de ouder-kind relatie
Volgens de gehechtheidstheorie (Bowlby, 1969) voelen jongeren zich minder eenzaam als ze een veilige basis ervaren bij hun ouders.
- Regelmatige positieve interacties, zoals samen eten, wandelen of kleine dagelijkse gesprekjes, versterken die verbondenheid.
- Laat blijken dat je beschikbaar bent, óók als ze niet direct willen praten.
4. Leer en modelleer sociale vaardigheden
Jongeren leren sociale vaardigheden grotendeels door observatie en voorbeeldgedrag (Bandura, 1977 – sociaal leren).
- Laat in je eigen gedrag zien hoe je omgaat met vriendschappen, sociale uitdagingen en emoties.
- Bespreek sociale situaties samen (“Wat zou je kunnen zeggen tegen een nieuwe klasgenoot?”) zonder te veel druk.
5. Herken wanneer professionele hulp nodig is
Langdurige of ernstige eenzaamheid kan een risicofactor zijn voor depressie en angststoornissen (Loades et al., 2020).
- Als je kind zich langdurig somber, teruggetrokken of hopeloos voelt, is het verstandig om professionele hulp te zoeken (bijv. via huisarts, schoolmaatschappelijk werk of psycholoog).
Gesprekstips
Wanneer je eenzaamheid bespreekbaar wilt maken, zijn er manieren om het gesprek soepeler en effectiever te laten verlopen. Een helpende houding is: Wees een OEN — wees Open, Eerlijk en Nieuwsgierig. Dit vergroot de kans dat iemand zich veilig voelt om zijn of haar verhaal te delen.
Daarnaast zijn enkele gesprekstechnieken van grote waarde:
- Gebruik LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen helpt om echt te begrijpen wat de ander zegt.
- Laat OMA thuis: Oplossingen, Meningen en Adviezen kunnen beter achterwege blijven, zodat de ander zich gehoord voelt.
- Houd NIVEA in gedachten: Niet Invullen Voor Een Ander voorkomt misverstanden en zorgt ervoor dat de ander ruimte krijgt om zijn eigen verhaal te vertellen.
Zorg ervoor dat je voldoende tijd neemt en kies voor een rustige, vertrouwde omgeving. Dit maakt het voor iemand makkelijker om open en eerlijk te zijn over gevoelens van eenzaamheid.
Bronnen
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice-Hall.
Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment. Basic Books.
Eccles, A. M., & Qualter, P. (2021). Review: Alleviating loneliness in young people – a meta‐analysis of interventions. Child and Adolescent Mental Health, 26(1), 17–33. https://doi.org/10.1111/camh.12389
Loades, M. E., Chatburn, E., Higson-Sweeney, N., Reynolds, S., Shafran, R., Brigden, A., … & Crawley, E. (2020). Rapid systematic review: The impact of social isolation and loneliness on the mental health of children and adolescents in the context of COVID-19. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 59(11), 1218–1239.e3. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2020.05.009
Maes, M., de Vries, S., van de Maat, J. W., & Omlo, J. (2021). Eenzaamheid onder jongeren: Verkenning van de stand van zaken in literatuur, beleid en praktijk. Movisie. https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2021-05/Eenzaamheid%20onder%20jongeren.pdf
Qualter, P., Vanhalst, J., Harris, R., Van Roekel, E., Lodder, G., Bangee, M., … & Verhagen, M. (2015). Loneliness across the life span. Perspectives on Psychological Science, 10(2), 250–264. https://doi.org/10.1177/1745691615568999